Câu hỏi: chúng sanh ở cõi sắc giới không có thần kinh thiệt thì làm sao tồn tại bằng cách nào? - HT Chánh Minh giảng

Câu hỏi. Đức Phật dạy chúng sanh duy tồn do vật thực, vậy chúng sanh ở cõi sắc giới không có thần kinh thiệt thì làm sao tồn tại bằng cách nào?

Minh Hạnh chuyển biên

HT Chánh Minh: Nói về vật thực, Đức Phật dạy chúng ta có 4 loại vật thực: 

- Thứ nhất là đoàn thực, tức là những thức ăn thức uống chúng ta thường dùng hàng ngày. Nhưng nên lưu ý, những chất bổ dưỡng này chỉ để duy trì sắc pháp mà thôi, để cho sắc pháp được tồn tại mà thôi.

- Thứ hai là xúc thực, tức là sự tiếp xúc cảnh làm nảy sinh ra một sự duy trì của sự sống tinh thần, điển hình như chúng ta thấy, nếu như một người tiếp xúc cảnh đẹp, vui thích cảnh đẹp có thể quên ăn vì không thấy đói, hoặc người tiếp xúc với cảnh buồn nhiều khi cũng quên ăn, không thiết tha ăn. Khi tâm tiếp xúc với cảnh thì nảy sinh ra một cảm thọ, cảm thọ đó sẽ là vật thực nuôi dưỡng đời sống tâm thần. Trong bộ Nhị Thập Duyên Khởi, Đức Phật dạy rằng "Xúc duyên cho thọ" vui quá nhiều khi cũng bỏ ăn được, mà buồn quá nhiều khi cũng không thiết ăn gì hết, đó là loại vật thực duy trì cho đời sống tinh thần hay đời sống của tâm.

- Thứ ba là tâm thực hay thức thực, một sự tìm hiểu, sự say mê nào đó, cũng phát sinh ra loại vật thực để duy trì sự sống của danh pháp, ví dụ, giống như nhà bác học say mê nghiên cứu hay gặp vấn đề gì hóc búa suy tư nhiều khi quên ăn, đó thuộc về thức thực, chính thức được gọi là thực bởi vì nó tạo ra danh sắc, trong bộ Thập Nhị Duyên Khởi, Đức Phật dạy rằng: "Thức duyên cho danh sắc".

- Thứ tư là tư niệm thực, là sự chú ý, sự cố ý, một người quá chú ý tới cái gì đó, ăn thì cứ ăn nhưng không cảm giác được vị chất của nó, có nhiều người chú ý vấn đề gì đó đến giờ ăn thì ăn thôi, chẳng hạn như một số người ham mê bóng đá, ăn thì ăn nhưng cứ chú ý vào màn ảnh, họ ăn mà không biết được vị chất của nó như thế nào, đó là tư niệm thực. 

Nói về vật thực tức là nói về sự nuôi dưỡng thì chúng ta có hai loại vật thực để nuôi dưỡng, một là loại vật thực nuôi dưỡng về sắc pháp tức là thể xác của chúng ta, hai là loại vật thực nuôi dưỡng về tinh thần của chúng ta, thì đoàn thực là những miếng ăn khi đưa vào miệng hai hàm răng chúng ta nghiền nát, rồi trộn lẫn với nước bọt ở đầu lưỡi hay ở cuống họng và, lưỡi cuộn tròn thành viên tròn tròn gọi là đoàn thực rồi đưa vào trong thực quản. Thì loại chất bổ dưỡng này chỉ nuôi dưỡng sắc pháp mà thôi.

Còn tâm pháp thì có loại vật thực khác, đó là xúc thực, tâm thực và tư niệm thực là sự cố ý. 

Một lần nọ Đức Thế Tôn Ngài đi bát trong làng của Bàlamôn Pancasala, bấy giờ Ma vương gia nhập vào dân làng cho nên khiến cho dân làng không ai để bát dâng Ngài, Đức Phật trở ra bìa làng với bát trống rỗng, Ma vương tới đảnh lễ Đức Thế Tôn: "Bạch Ngài, Ngài không được vật thực chắc Ngài đói bụng lắm.

Đức Phật Ngài nói rằng: "Này ma vương kẻ ác xấu kia đây là việc làm của ngươi. Nhưng Như Lai lúc nào cũng vui, Như Lai sống bằng hỉ lạc như vị trời đang hành thiền".

 Điều này nằm ở trong kinh Pháp Cú. Như vậy hỉ lạc chính là vật thực cho những vị Phạm Thiên ở cõi trời sắc giới, dù các Ngài không dùng, mà chinh hỉ lạc đó tạo ra vật thực để duy trì mạng sống của Ngài. 

Khi nãy chúng tôi trình bày với qúi vị là những vị Phạm Thiên ở cõi sắc giới buồn là bị chết liền bởi vì buồn tâm sân mà hễ tâm sân thì nó phá hủy hỉ lạc, đã không còn hỉ lạc thì vị đó chết, tức là không còn vật thực thì vị đó chết, đời sống tâm thức bị chết.

Cho nên, những vị Phạm Thiên ở cõi sắc giới thì sống nhờ hỉ lạc. Còn những vị Phạm Thiên ở cõi vô sắc thì các Ngài sống bằng tư niệm của các Ngài, gọi là tư niệm thực hoặc xúc thực, mặc dù các Ngài không dùng vật thực, nhưng hỉ lạc đó đã đủ sức nuôi dưỡng, không bị héo mòn. Đặc biệt, những vị Phạm Thiên ở cõi sắc giới tái sanh bằng cách hóa sanh ra đầy đủ trọn vẹn với một năng lực thiền duy trì được xác thân Ngài và, Ngài sống bằng hỉ lạc cho nên Ngài tồn tại suốt một kiếp của mình ở cõi Phạm Thiên./.