Tại sao các tâm bất thiện là tâm tham có 8, nhiều hơn so với tâm si, nhưng sở hữu về tham lại ít so với sở hữu sân và sở hữu si? - HT Chánh Minh

Câu hỏi: Tại sao các tâm bất thiện là tâm tham có 8, nhiều hơn so với tâm si, nhưng sở hữu về tham lại ít so với sở hữu sân và sở hữu si?

Được nghe và ghi chép lại từ băng giảng "Bài 4 - Tâm Bất Thiện" do HT Chánh Minh giảng.

Minh Hạnh ghi chép và xin chia sẻ

Mọi sự copy, phát tán, in ấn nếu không được sự đồng ý của Minh Hạnh là bất hợp pháp, là phạm Giới lấy của không cho. Vv..

HT Chánh Minh: Xin thưa, sở dĩ tâm tham có 8, nhiều hơn so với tâm sân tâm si, do bởi tâm sân và tâm si chỉ có một loại thọ trong khi tâm tham có 2 loại thọ. 

Điểm thứ hai, là tâm tham có sự dính mắc còn tâm sân có trạng thái hủy diệt. Mà dính mắc thì dính mắc với tà kiến, còn hủy diệt thì cái gì nó cũng đốt bỏ hết, vì tâm tham có thêm tà kiến nên nó vượt hơn tâm sân, tâm sân chỉ có một loại thọ và chỉ có hữu trợ và vô trợ mà thôi chứ không có tà kiến trong đó, chẳng những một loại thọ mà lại không có tà kiến xen vào, bởi tà kiến là sự dính mắc với một chủ thuyết sai lệch đó chính là tà kiến, mà dính mắc với chủ thuyết sai lệch đó chính là tâm tham. Tâm tham là trạng thái dính mắc khắn khích với một chủ thuyết sai lệch thì đó là dính mắc với tà kiến là hợp tà, tâm sân thì có trạng thái hủy diệt, do đó tâm sân chỉ có hai hữu trợ và vô trợ.

 Còn tâm si là trạng thái mê muội, nó chỉ có thọ xả là một, mà mê muội thì cũng không phân biệt là tốt hay xấu cho nên nó không có tà kiến trong đó. Khi nhận thức điều tốt cho là xấu, điều xấu cho là tốt, điều chân lý cho là phi chân lý, điều phi chân lý cho là chân lý, đó là tà kiến, như Đức Phật Ngài dạy trong câu kệ ngôn Pháp Cú: 

Không chân, tưởng chân thật, chân thật, thấy không chân:

chúng không đạt chân thật, do tà tư, tà hạnh

 Chân thật, biết chân thật,Không chân, biết không chân: 

Người nào nhận thức được như vậy sẽ đến nơi an lạc

Cốt lõi cho là cốt lõi, không cốt lõi cho là không cốt lõi, đó là chánh kiến, còn cốt lõi cho là không cốt lõi, không cốt lõi cho là cốt lõi, đó là tà kiến.

Tâm si thì mê muội không hiểu tốt xấu thì tâm si chỉ có hai, một là nghi hoặc hai là tán loạn tâm gọi là phóng dật.

Do đó tâm tham vượt trội hai chi là một chi về thọ và một chi về tà kiến.

Nên tâm tham có 8, tâm si có 2 và tâm sân có 2.